ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi)

ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi), içinde bulunduğumuz çağın koşulları, kalkınma projelerini ve ekonomik sebeplerle yapılan çevresel düzenlemeleri gerekli kılmaktadır. Bu çağın gereklerine karşılık, doğayı esas alan ve koruyan çalışmalar da birer hayati gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır. ÇED ya da daha detaylı açılımıyla; çevresel etki değerlendirmesi bu hayati gerekliliğin en önemli çalışmasıdır.

Çevresel etki değerlendirmesi çalışmalarıyla, sürekli gelişen ve değişen dünyanın gerektirdiği kalkınma projeleri doğaya zarar verilmeden gerçekleştirilebilmektedir.

ÇED Nedir?

ÇED, henüz planlama aşamasında olan bir proje ya da gelişmenin, potansiyel olarak ilgili çevreye oluşturabileceği zararların araştırılmasını, olası zararların değerlendirilmesini ve alınabilecek tedbirlerin çalışması anlamına gelmektedir.
Henüz proje aşamasındaki bir yatırım, uygulanan çevresel etki değerlendirmesi çalışmaları sonucuna bağlı olarak hayata geçirilebilmektedir.

Proje aşamasındaki bir yatırımın hayata geçirilebilmesi için; 25.11.2014 tarihli ve 29186 sayılı (Değişik: RG-08/07/2019-30825) Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Çevresel Etki Değerlendirmesi kapsamında şu kararların alınmış olması gerekmektedir;

• Çevresel etki değerlendirmesi olumlu
• Çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir
• Çevresel etki değerlendirmesi kapsam dışı/ muaf

ÇED’in Amacı Nedir?

ÇED, her açıdan gelişmekte olan dünya koşullarında her geçen gün artan ekonomik kalkınma ihtiyacının, bütün canlıların ve insanların evi olan doğaya zarar verilmeyecek şekilde hayata geçirilmesini sağlamayı amaçlamaktadır.
Çevresel etki değerlendirmesi, doğaya zarar verilmeden ya da oluşabilecek zararları öngörerek kalkınma sağlamayı mümkün kılmaktadır.

ÇED Yönetmeliği

ÇED yönetmeliğince;

*Ek-1 Listesi içerisinde yer alan faaliyetler için ÇED raporu,

*Ek-2 Listesi içerisinde yer alan faaliyetler için ise Proje Tanıtım Dosyası hazırlanması gerekmektedir.

ÇED yönetmeliğine göre, onay alınmadan başlanan projeler için, proje bedelinin %2’si kadar ceza yaptırımı uygulanmaktadır.

ÇED Raporu

ÇED firmaları tarafından, ÇED Genel Formatı esas alınacak şekilde hazırlanan ÇED Başvuru Dosyası ilgili bakanlığa sunulmaktadır. Ardından, bakanlık tarafından ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri ile proje sahibi, bakanlık yetkilileri ve ÇED firmalarından oluşan bir komisyon kurulmaktadır. Böylece proje ile ilgili başvuru yapıldığı ve ÇED çalışmalarının
başladığı duyurulmaktadır. Bu aşamadan itibaren ÇED dosyası halkın görüşüne açılmış olmakta ve projeye ilişkin görüş ve öneriler kabul edilmektedir.

ÇED raporu, planlanan projenin ilgili çevreye oluşturabileceği potansiyel zararların ve bu olası zararlara karşı alınabilecek tedbirlerin detaylı şekilde analiz edilmesi süreci ve değerlendirme çalışmalarıdır.

PTD (Proje Tanıtım Dosyası) Hazırlanması

Proje Tanıtım dosyası, projenin ÇED çalışması gerektirip gerektirmediğine dair ilk aşamayı oluşturmaktadır. Bu kapsamda, ÇED yönetmeliği Ek-2 Listesinde yer alan projeler için, temel olarak şu seçme-eleme kriterleri uygulanmaktadır:

• ÇED çalışmasının gerekli olup olmadığının araştırılması amacıyla, ÇED firmaları tarafından hazırlanan Proje Tanıtım Dosyası, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne sunulmaktadır.
• Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından yapılan değerlendirme sonucunda, ÇED uygulamasına gerek olduğu ya da olmadığı yönünde karar verilmektedir.

ÇED Süreci

ÇED yönetmeliğinin Ek-1 Listesine tabi olan projeler için, çevresel etki değerlendirmesi çalışması uygulanmaktadır. ÇED sürecinin başladığının ilan edildiği andan itibaren, ÇED süreci tamamlanana kadar, ilgili proje halkın görüş ve önerilerine açık hale getirilmektedir. ÇED süreci, planlanan projeye dair analizleri, çevreye oluşturabileceği potansiyel zararın değerlendirilmesini ve olası zararlara karşı alınabilecek önlemleri kapsamaktadır.

ÇED İzleme

ÇED izleme, ÇED Başvuru Dosyasının komisyon üyelerine gönderilmesi, projenin halkın görüş ve önerilerine açık hale getirilmesi ile başlamaktadır.

Halkı yatırım hakkında bilgilendirmek, görüş ve önerilerini almak amacıyla Halkın Katılımı Toplantısı düzenlenmektedir.

ÇED Kapsam Dışı

ÇED yönetmeliği, Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer almayan veya bu listelerde yer alan ancak maddelerin eşik değerinin altında kalan faaliyetler ÇED Kapsam Dışı başvurusuyla muafiyete alınmaktadır.